Noli divagari, sed in omni agendi impetu id quod justum est praesta
Quidquid tuae, Natura, ferunt Horae, mihi fructus
By Marci Antonini, Sunday, October 13, 2024
"Pauca age," inquit ille, "si vis tranquillo animo esse!" Nescio an melius sit "necessaria agere omniaque ea, quae ratio animalis socialis exigit eoque modo, quo exigit. Hoc enim non solum animi tranquillitatem affert, quae a bene agendo gignitur, sed etiam eam, quae a pauca agendo oritur. Si quis enim plurima eorum, quae dicimus et facimus, utpote non necessaria, sustulerit, et otiosior erit et minus turbatus. Quare oportet in singulis se ipsum commonefacere, numquid haec sint ex iis, quae non necessaria sunt. Oportet nos autem non solum actiones non necessarias tollere, verum etiam visa: nam sic neque actiones supervacaneae subsequentur.
Fac periculum, quomodo tibi procedat vita boni hominis, ejus, qui iis, quae ex universitate rerum ipsi attribuuntur, contentus est atque in justa sua actione et benevola mentis affectione acquiescit.
Vidisti illa? Vide etiam haec: te ipsum ne conturbes; simplicem te redde. Peccat aliquis? sibi ipsi peccat. Accidit tibi aliquid? bene habet; ex rerum universitate tibi inde ab initio erat destinatum et quasi nendo connexum id quod accidit. Summa eo redit: brevis vita; lucrandum quod instat tempus considerate et juste agendo; sobrius esto in animo remittendo.
Aut consilio dispositus mundus, aut cinnus, fortuito congestus, at mundus tamen; an vero fieri potest, ut in te mundus consistat, in universitate rerum autem mera confusio? praesertim omnibus sic discretis et diffusis et tamen consentientibus!
Nigri mores, effeminati mores, praefracti mores, belluini, pecuini, pueriles, stolidi, subdoli, scurriles, perfidi, tyrannici.
Si peregrinus mundi is est, qui ignorat ea, quae in mundo sunt, non minus peregrinus etiam is est, qui ignorat, quae fiunt: profugus, qui rationem civilem fugit; caecus, qui mentis oculos clausos habet: egenus, qui alius indiget neque in se habet, quibus ad vitam opus est: abscessus mundi, qui abscedit seseque a naturae communis ratione sejungit eo, quod iis, quae eveniunt, offenditur; illa enim hoc fert, quae te quoque tulit: avulsus a civitate, qui suam animam ab anima ratione praeditorum, utpote una, avellit.
Hic sine tunica philosophatur, ille sine libro, iste tertius seminudus." Pane careo," inquit, "et tamen in ratione persisto. "Ego vero victum ex disciplinis non quaero et tamen persisto.
Artem, quam didicisti, diligito et in ea acquiesceto: quod autem vitae super est, id ita exigito, ut qui Deo omnia ex toto animo commiseris, neque ullius hominis aut dominum aut servum te praebeto.
Cogita, verbi gratia, tempora sub Vespasiani imperio acta, et videbis haec omnia: homines matrimonia ineun tes, liberos alentes, morbis laborantes, morientes, militantes, festa celebrantes, negotiantes, agros colentes, adulantes insolenter se gerentes, suspicantes, insidiantes, mortem quorundam exoptantes, murmurantes de praesenti rerum statu, amori indulgentes, thesauros colligentes, consulatum, imperium affectantes: nusquam profecto amplius eorum vita. Rursus ad Trajani tempora transi: rursus eadem omnia; haec quoque vita interiit. Similiter et jam alios quasi titulos sepulcrales temporum totarumque gentium contemplare et vide, quam multi eorum, post summam virium contentionem, paulo post occiderint et in elementa dissoluti sint. Potissimum autem ruminandi sunt ii, quos ipse novisti rebus vanis distractos id agere neglexisse, quod propriae eorum constitutioni conveniebat, huic firmiter adhaerescere, hoc contentos esse. Necesse autem est, hac a re illius memineris, diligentiam in singulis actionibus collocandam suam ac propriam habere dignitatem ac mensuram. Ita enim fiet, ut non omnem spem abjicias, quum non plus quam par est in rebus minoribus versatus fueris.
Vocabula olim usitata, nunc glossemata. Ita igitur nomina quoque eorum, qui olim longe clarissimi fuerunt nunc quodammodo glossemata sunt, Camillus, Caeso, Volesus, Leonnatus; paulo post etiam Scipio et Cato: postea Augustus quoque; postea etiam Hadrianus et Antoninus. Evanida enim omnia et cito in fabulas abeunt, cito plena oblivione obruuntur. Atque hoc dico de iis, qui admirabiliter quodammodo splenduerunt. Reliqui enim, simul at exspirarant, "ignoti nec fando auditi." Quid autem est aeterna memoria? nil nisi vanitas. Quid igitur est, in quo studium collocari oportet? Hoc unum, mens justa et actiones communioni accommodatae et sermo mendacii ex et animi adfectio prompta ad amplectendum quidquid contingit ut necessarium, ut familiare, ut ab ejusmodi principio et fonte promanans.
Parcae sponte te praebe, permittens, ut te quibuscumque tandem libuerit rebus innendo nectat.